Gruźlica to bakteryjna choroba zakaźna, która w Polsce – dzięki powszechnym, profilaktycznym szczepieniom – występuje coraz rzadziej. Nie oznacza to jednak, że pacjenci nie chorują. Szacuje się, że w naszym kraju zapadalność na gruźlicę wynosi od 12 do 15 osób na 100 000 mieszkańców. Jakie są objawy gruźlicy płuc? W jaki sposób rozpoznać chorobę i kiedy udać się do lekarza? Poznaj najważniejsze informacje o tuberkulozie i sprawdź, jak się przed nią chronić.
Gruźlica – co to za choroba i jakie są jej przyczyny?
Tak, jak zostało to wspomniane powyżej, gruźlica jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterie określane mianem prątków gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). Najczęściej drobnoustroje lokalizują się w płucach pacjenta, prowadząc do niekorzystnych zmian, a nawet do obumarcia fragmentów tkanki. Tuberkuloza (to dawna nazwa gruźlicy, zaczerpnięta od nazwy bakterii chorobotwórczych) przenosi się drogą kropelkową – a więc przez kichanie, kaszel i ogólnie poprzez kontakt z aerozolem wydobywającym się z jamy ustnej osoby zarażonej. Na szczęście nie u wszystkich osób gruźlica rozwinie się po zakażeniu do postaci pełnoobjawowej. U wielu nosicieli bakterii choroba pozostaje w stanie uśpionym (latentnym) i może aktywować się wraz z wiekiem lub w okresach obniżonej odporności.
Warto tutaj dodać, że prątki gruźlicy, wraz z krwią, mogą przedostać się do innych miejsc w organizmie i tam uszkadzać poszczególne struktury czy narządy. W przeszłości diagnozowano już gruźlicę układu nerwowego, prątki zlokalizowane w skórze, węzłach chłonnych, a także w narządach płciowych czy układzie moczowym.
Gruźlica – objawy u dorosłych i dzieci ze strony układu oddechowego
Zarówno u dorosłych, jak i u dzieci najczęstszą postacią gruźlicy jest gruźlica płucna. Jej charakterystyczne objawy to między innymi:
- uporczywy, przewlekły kaszel, na początku przypominający po prostu symptom przeziębienia. Kaszel najpierw jest suchy i męczący, a później staje się produktywny – chory odkrztusza mleczną, białawą, gęstą wydzielinę (w miarę rozwoju choroby może ona przyjmować również kolor żółty lub zielony, świadczący o zakażeniu bakteryjnym). Kaszel w gruźlicy trwa wiele tygodni i jest związany z obecnością prątków w tkance płuc;
- krwioplucie – czyli kaszel z plwociną zawierającą krew. Do rozwoju tego objawu dochodzi w późniejszych, bardziej zaawansowanych fazach nieleczonej choroby;
- duszności – towarzyszące często atakom kaszlu, przebiegające nierzadko z zasinieniem języka czy błon śluzowych jamy ustnej oraz z bólem w klatce piersiowej;
- szybką męczliwość, ogólne osłabienie organizmu, bladość powłok skórnych, dreszcze, występowanie nocnych potów, stan podgorączkowy lub gorączkę.
Wszystkie wymienione powyżej objawy mogą występować również w gruźlicy opłucnej. Rozwija się ona wtedy, gry prątki gruźlicy atakują błonę obecną na powierzchni płuc, mającą za zadanie chronić ten organ i ułatwiać oddychanie. Przebieg gruźlicy opłucnej jest szybki i gwałtowny – stan chorego może pogorszyć się nawet w ciągu kilku godzin. W obrazie RTG zazwyczaj uwidacznia się nadmiar płynu obecnego w jamie opłucnej (czyli przestrzeni pomiędzy samą opłucną a powierzchnią płuca).
Gruźlica – objawy skórne i symptomy w innych postaciach
Prątki gruźlicy, lokalizujące się w różnych miejscach organizmu, mogą wywoływać różne postacie tuberkulozy – dające odmienne objawy. I tak:
- w przebiegu gruźlicy węzłów chłonnych dochodzi do powiększenia tych struktur. Pacjent wyraźnie może wyczuć je pod skórą, stają się bowiem miękkie i bolesne. W zaawansowanych postaciach choroby dochodzi niekiedy do wytworzenia się przetoki (w obrębie węzła chłonnego powstaje otwór na powierzchni skóry, z którego wydostaje się krew lub ropa);
- w gruźlicy skóry (która również dzieli się na kilka odmian) na powierzchni skóry mogą powstawać różne zmiany – w tym o charakterze wrzodziejącym, liszajowaciejącym, a także o wyglądzie brodawek, wyprysków czy guzków. W gruźlicy prosówkowej (jedna z odmian skórnych) dochodzi do wyłonienia się zmian krwotocznych, rozpadających się guzków oraz do wytworzenia się zgorzeli (rodzaju martwicy tkanek);
- w gruźlicy kości i stawów obserwuje się bóle oraz ograniczenie ruchomości poszczególnych kończyn i stawów. Ta postać częściej dotyczy dzieci, a w przypadku braku leczenia, może doprowadzić do złamań (w tym do złamań i uszkodzeń kręgosłupa);
- w gruźlicy opon mózgowo-rdzeniowych u pacjenta dominują obawy neurologiczne, takie jak zawroty głowy, utrata przytomności, splątanie, ból głowy, nadmierną senność oraz zmęczenie. Zdarzają się także nudności i wymioty oraz stan podgorączkowy.
Więcej informacji o rozpoznawaniu gruźlicy, sposobach jej leczenia oraz profilaktyce (w tym o szczepieniach na gruźlicę) znajdziesz tutaj: https://www.synevo.pl/gruzlica/.
