Czasem trudno stwierdzić, co spowodowało nieprzyjemne dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Jednym z możliwych powodów jest nietolerancja pokarmowa, czyli nieprawidłowe trawienie lub przyswajanie określonych składników pożywienia. Jak rozpoznać to zjawisko i co pomoże złagodzić dokuczliwe objawy żołądkowo-jelitowe?
Przyczyny i objawy nietolerancji pokarmowych
Nietolerancja pokarmowa nie jest tym samym, co alergia – w jej mechanizmie nie uczestniczy układ odpornościowy. To zaburzenie polegające na upośledzeniu trawienia lub metabolizmu określonych składników pokarmowych. Może wynikać z wielu czynników, m.in.:
- niedoborów niektórych enzymów,
- ubytków we florze bakteryjnej jelit,
- stanów zapalnych przewodu pokarmowego (np. w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna).
Przykładem takiego zaburzeniajest nietolerancja laktozy, czyli cukru występującego w mleku i jego przetworach. W tym przypadku w organizmie brakuje enzymu laktazy, która odpowiada za rozkład laktozy. Niestrawiony cukier zalega w jelitach, powodując nadmierną fermentację bakteryjną prowadzącą do nadprodukcji gazów.
Do objawów nietolerancji pokarmowych zaliczamy m.in.:
- bóle brzucha,
- wzdęcia,
- biegunki lub zaparcia,
- uczucie pełności po jedzeniu,
- nudności[1].
Jak ustalić, który składnik nam szkodzi?
Czasem trudno jest wychwycić nietolerancję pokarmową. Wymaga to uważnej obserwacji organizmu, zwłaszcza jego reakcji na określone składniki pożywienia. Dobrym sposobem jest prowadzenie dziennika żywieniowego, w którym będziemy zapisywać wszystkie posiłki i swoje samopoczucie. Już po kilku tygodniach takich notatek można zauważyć powtarzające się wzorce.
Pomocna może być także dieta eliminacyjna, która polega na czasowym ograniczeniu pojedynczych składników, które podejrzewamy o negatywny wpływ na nasz organizm. Ważne, by wykluczać jeden rodzaj pożywienia na raz – w ten sposób łatwo określimy, który odpowiada za nasze gorsze samopoczucie.
Jak łagodzić objawy nietolerancji pokarmowej?
Najskuteczniejszym sposobem radzenia sobie z nietolerancją pokarmową jest oczywiście unikanie składników wywołujących problemy trawienne. Oprócz tego możemy zastosować preparaty na poszczególne objawy, by doraźnie złagodzić uciążliwe dolegliwości.
Przykładowo pomóc mogą leki na wzdęcia i uczucie pełności na bazie symetykonu. To substancja powierzchniowo czynna, która działa wyłącznie w obrębie przewodu pokarmowego – nie wchłania się do krwiobiegu, więc jest dobrze tolerowana i bezpieczna w stosowaniu.
Działanie symetykonu polega na zmniejszaniu napięcia powierzchniowego pęcherzyków gazu nagromadzonych w przewodzie pokarmowym. Dzięki temu pękają, a ich zawartość ulega rozproszeniu i może zostać wchłonięta przez ściany jelit lub wydalona. W ten sposób eliminujemy nadmiar gazów, co może zmniejszyć towarzyszące wzdęciom uczucie pełności, napięcie brzucha, dyskomfort i ból[2].
Inne preparaty stosowane do łagodzenia objawów nietolerancji pokarmowych to m.in.:
- enzymy trawienne (np. laktaza w przypadku nietolerancji laktozy),
- probiotyki – uzupełniają ubytki mikroflory jelitowej,
- zioła, np. mięta czy rumianek – wykazują właściwości rozkurczowe i przeciwzapalne, mogą więc złagodzić dyskomfort trawienny.
Choć nietolerancje pokarmowe bywają trudne do zdiagnozowania, wychwycenie składników pożywienia wywołujących problem jest podstawą leczenia. Warto poprosić o pomoc lekarza lub dietetyka – specjalista pomoże ustalić i prowadzić odpowiednią dietę eliminacyjną.
[1] Zatwarnicki, P. (2014). Nietolerancja laktozy – przyczyny, objawy, diagnostyka. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 4(3): 273-276.
[2] Burta, O., Iacobescu, C., Mateescu, R. B., Nicolaie, T., Tiuca, N., & Pop, C. S. (2018). Efficacy and safety of APT036 versus simethicone in the treatment of functional bloating: a multicentre, randomised, double-blind, parallel group, clinical study. Translational Gastroenterology and Hepatology, 3, 72.
