Tarczyca to gruczoł w kształcie motyla, umiejscowiony w przedniej części szyi, pomiędzy krtanią a obojczykiem. Normalny gruczoł tarczycy jest prawie niemożliwy do wykrycia pośród otaczającej go tkanki, jednak w przypadku, gdy jest on chory lub nie działa prawidłowo, powiększa się i kształtuje w guzek lub wole. Tarczyca może ulec powiększeniu zarówno jako rezultat nadczynności, jak i niedoczynności.
Po co nam ten motylek?
Głównym zadaniem tarczycy jest regulowanie metabolizmu organizmu, czyli prędkości, z jaką zachodzą w organizmie procesy fizjologiczne (trawienie, oddychanie, bicie serca). Tarczyca produkuje dwie główne substancje chemiczne: Tyroksynę – T4 (zawiera 4 atomy jodu) oraz Trójjodotyroninę – T3 (zawiera 3 atomy jodu).
Choroby tarczycy
Najczęstsze choroby tarczycy to nadczynność i niedoczynność. W nadczynności następuje zwiększona produkcja hormonu tarczycy, przez co podnosi się wskaźnik metaboliczny organizmu. Około 80% przypadków nadczynności tarczycy jest następstwem choroby autoimmunologicznej zwanej chorobą Gravesa Basedowa. W nadczynności tarczycy, powstałej na podłożu tej choroby, często występuje charakterystyczny wytrzeszcz oczu.
W przypadku drugiej najczęściej występującej choroby – niedoczynności tarczycy – następuje obniżony poziom hormonu produkowanego przez gruczoł tarczycowy, co prowadzi do zmniejszania się wskaźnika metabolicznego organizmu. Bardzo często przyczyną niedoczynności jest choroba Hashimoto.
Hashimoto
Choroba Hashimoto to autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, prowadzące do niedoczynności. Przyczyna powstawania stanu zapalnego tarczycy nie jest do końca znana. Przyjmuje się, że główne przyczyny to stres i czynniki genetyczne, zaś stan zapalny wywołany jest atakiem własnych komórek odpornościowych, które odbierają gruczoł tarczycy jako wroga. Choroba może postępować przez kilka lat, nie dając jednoznacznych objawów. W pewnym momencie tarczyca staje się na tyle upośledzona, że produkowane przez nią hormony są w tak małej ilości, że zaczyna odczuwać się problemy zdrowotne.
Objawy niedoczynności tarczycy:
- Bradykardia – wolna czynność serca,
- Niski poziom żelaza w surowicy krwi,
- Wysoki poziom cholesterolu LDL,
- Wolne tętno (poniżej 70 uderzeń na minutę),
- Ciągłe zmęczenie w ciągu dnia,
- Depresja,
- Niechęć do przebywania w tłumie lub do bliskiego kontaktu z innymi ludźmi,
- Bezsenność,
- Problemy z koncentracją,
- Powolne wykonywanie prostych czynności,
- Uczucie przeszkody w trakcie połykania,
- Powolne oddychanie,
- Zmęczenie po wysiłku,
- Ochrypły głos,
- Dolegliwości i bóle mieśniowe,
- Utraty równowagi,
- Sztywnienie i skurcze mięśni,
- Symptomy reumatyczne,
- Powolna mowa,
- Łamliwe paznokcie,
- Szorstka skóra na łokciach i kolanach,
- Wypadanie lub przerzedzenie włosów,
- Obrzęki (rąk, twarzy, oczu),
- Ziemista cera,
- Tendencja do łatwego powstawania siniaków,
- Obfite lub nieregularne miesiączkowanie,
- Niepłodność u obu płci,
- Poronienia (szczególnie w pierwszych trzech miesiącach ciąży),
- Spowolnienie metabolizmu,
- Zmniejszone pocenie,
- Wrażliwość na zimno,
- Słaba odporność – ciągłe infekcje,
- Przybieranie na wadze.
Fakty i mity diety
Wokół tego, co można, a czego nie powinno się jeść, chorując na Hashimoto, krąży wiele mitów i sprzecznych informacji. Najczęstszym pytaniem, które się pojawia, brzmi: „Czy powinno się zrezygnować z glutenu?”. Otóż zawsze w przypadku takiego pytania, moja odpowiedź jest następująca: eliminację produktów należy rozpocząć od wykonania odpowiednich badań. Nie powinno się tak po prostu, bez żadnych podstaw, wykluczać gluten czy innych potencjalnych alergenów z diety. Nieumiejętne wprowadzenie diety bezglutenowej często prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych, np. anemii. Czasami zdarzają się pacjenci, którzy na własną rękę wprowadzają bardzo restrykcyjny protokół autoimmunologiczny, który zakłada wyeliminowanie wszystkich potencjalnych alergenów z diety. Taka dieta jest trudna do samodzielnego zbilansowania i może prowadzić do dużych niedoborów.
Można także natrafić na informację, że laktoza jest kompletnie przeciwwskazana w diecie osób z Hashimoto. Nie każda osoba cierpiąca na stan zapalny tarczycy ma nietolerancję laktozy. Jeśli są jakiekolwiek objawy świadczące o nietolerancji laktozy, to powinniśmy dokładniej przyjrzeć się temu problemowi i na podstawie wyników badań wykluczyć nabiał z diety. Prawdą jest, że człowiek z wiekiem traci możliwości trawienne laktozy i wiele osób odczuwa dyskomfort związany z przyjmowaniem mleka zwierzęcego.
Warto wiedzieć, że najczęstszym lekiem przepisywanym w przypadku niedoczynności tarczycy jest Euthyrox, który zawiera w swoim składzie laktozę. Jeśli występuje nietolerancja laktozy, to należy o tym poinformować swojego lekarza prowadzącego.
Z moich obserwacji wynika, że bardzo dużo chorych skupia się na glutenie i laktozie, a kompletnie zapomina o cukrze, który w głównej mierze powinien zostać ograniczony w diecie. Nierzadko obserwuję pacjentów eliminujących alergeny z diety, lecz często zjadających się ogromnymi ilościami słodyczy, które popijają słodkimi napojami. Osoby cierpiące na Hashimoto mają zwolniony metabolizm i większe ryzyko wystąpienia zaburzeń związanych z tolerancją glukozy – insulinoodporności. Ponadto osoby cierpiące na zaburzenia pracy tarczycy często borykają się z nieprawidłowym profilem lipidowym, a spożywanie słodyczy sprzyja zwiększeniu triglicerydów we krwi oraz zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II.
