Inozytol to organiczny związek chemiczny z grupy alkoholi cukrowych, który w ostatnich latach zyskuje coraz większą popularność jako suplement diety. Występuje on naturalnie w wielu produktach spożywczych, takich jak owoce, warzywa, nasiona i rośliny strączkowe. Jednak szczególne zainteresowanie budzi jego potencjał we wspomaganiu leczenia różnych schorzeń, zwłaszcza związanych z zaburzeniami metabolicznymi i hormonalnymi.
Wpływ inozytolu na insulinooporność i zespół metaboliczny
Jednym z najlepiej przebadanych zastosowań inozytolu jest jego rola w poprawie wrażliwości na insulinę. Metaanaliza przeprowadzona przez Azadeh Dehghani i wsp. wykazała, że suplementacja inozytolu ma korzystny wpływ na redukcję wskaźnika masy ciała (BMI). Efekt ten był szczególnie widoczny przy dawkach poniżej 1000 mg dziennie i czasie trwania interwencji krótszym niż 12 tygodni. Co ciekawe, najlepsze rezultaty osiągano u osób po 40. roku życia oraz z zespołem policystycznych jajników (PCOS) i nadwagą lub otyłością.
Inozytol może też korzystnie oddziaływać na inne parametry związane z zespołem metabolicznym. Badania pokazują, że jego regularne przyjmowanie prowadzi do obniżenia poziomu glukozy, poprawy profilu lipidowego oraz niewielkiej redukcji ciśnienia tętniczego. Mechanizm działania opiera się głównie na zwiększaniu wrażliwości tkanek na insulinę, co przekłada się na lepszą kontrolę glikemii i mniejsze ryzyko powikłań cukrzycy typu 2.
Inozytol w terapii PCOS
PCOS to jedna z najczęstszych endokrynopatii u kobiet w wieku rozrodczym, dotykająca nawet 10-15% populacji. Charakteryzuje się zaburzeniami miesiączkowania, hiperandrogenizmem i obecnością policystycznych jajników w badaniu USG. Schorzenie to wiąże się z podwyższonym ryzykiem niepłodności, cukrzycy ciążowej, nadciśnienia i chorób sercowo-naczyniowych.
Metaanaliza Unfer i wsp. jednoznacznie wskazuje na korzystny wpływ inozytoli na wszystkie aspekty PCOS. Suplementacja prowadzi do obniżenia stężenia androgenów (testosteronu całkowitego i wolnego, androstendionu), poprawy wskaźnika HOMA-IR odzwierciedlającego insulinooporność oraz zwiększenia stężenia SHBG. Co ważne, efekty te są porównywalne lub nawet przewyższają działanie metforminy – leku powszechnie stosowanego w PCOS.
Inozytol może też wspomagać leczenie niepłodności towarzyszącej PCOS. Regularne przyjmowanie suplementu prowadzi do przywrócenia prawidłowych cykli owulacyjnych, poprawy jakości oocytów i zwiększenia szans na ciążę. Ponadto, zastosowanie inozytolu w czasie ciąży u kobiet z PCOS zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej i stanu przedrzucawkowego.
Potencjalne zastosowania inozytolu w psychiatrii
Coraz więcej dowodów wskazuje na potencjalną rolę inozytolu we wspomaganiu leczenia niektórych zaburzeń psychicznych. Związek ten, jako prekursor przekaźników drugiego rzędu, bierze udział w regulacji neuroprzekaźnictwa serotoninergicznego i dopaminergicznego w mózgu.
Obiecujące wyniki przyniosły badania nad zastosowaniem wysokich dawek inozytolu (12-18 g/dzień) w terapii zaburzeń lękowych, zwłaszcza lęku napadowego. W jednym z badań inozytol redukował liczbę ataków paniki średnio o 4 tygodniowo – wynik lepszy niż w przypadku leku przeciwlękowego. Korzystne efekty obserwowano też w zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych.
Pewne korzyści może przynieść stosowanie inozytolu w depresji, choć wyniki nie są jednoznaczne. Część badań wykazała poprawę nastroju po suplementacji, podczas gdy inne nie potwierdziły wyższości inozytolu nad placebo. Potrzebne są dalsze badania na większych grupach pacjentów, by zweryfikować przydatność tego związku w terapii depresji.
Bezpieczeństwo stosowania i dawkowanie
Inozytol jest uznawany za bezpieczny suplement, dobrze tolerowany nawet w wysokich dawkach. Większość badań nie odnotowała istotnych działań niepożądanych, poza sporadycznie występującymi dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi przy dawkach 12 g/dzień i wyższych. Nie stwierdzono też interakcji z lekami ani niekorzystnego wpływu na przebieg ciąży.
Optymalna dawka inozytolu zależy od wskazania i zwykle mieści się w zakresie 200-4000 mg/dzień. W PCOS najczęściej stosuje się 2-4 g/dzień w dwóch dawkach podzielonych, natomiast w zaburzeniach psychicznych dawki są z reguły wyższe (do 18 g/dzień). Warto wybierać suplementy z myo-inozytolu, który wykazuje najkorzystniejszy profil działania.
Kluczowe informacje
Inozytol to obiecujący suplement o szerokim spektrum potencjalnych zastosowań. Szczególnie korzystne efekty przynosi w terapii wspomagającej PCOS i insulinooporności, prowadząc do poprawy parametrów metabolicznych i hormonalnych. Może też znaleźć zastosowanie w niektórych zaburzeniach psychicznych, choć konieczne są dalsze badania w tym kierunku.
Warto jednak pamiętać, że suplementacja inozytolu nie zastępuje leczenia farmakologicznego ani zmiany stylu życia. Stanowi jedynie uzupełnienie kompleksowej terapii, dostosowanej indywidualnie do potrzeb pacjenta. Przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, by dobrać optymalną dawkę i wykluczyć ewentualne przeciwwskazania.
Bibliografia
Dehghani A, Faghfouri AH, Maleki V, Taheri E, Sohouli MH, Lari MN, Pourrajab B, Asbaghi O. Inositol supplementation and body mass index: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Phytotherapy Research. 2022 Jun;36(6):2455-2466. doi: 10.1002/ptr.7426. Epub 2022 Mar 28. PMID: 35348389.
Kubala J. 5 Evidence-Based Health Benefits of Inositol. Healthline. 2022 Jan 21. https://www.healthline.com/nutrition/inositol-benefits
Unfer V, Facchinetti F, Orrù B, Giordani B, Nestler J. Myo-inositol effects in women with PCOS: a meta-analysis of randomized controlled trials. Endocrine Connections. 2017 Nov;6(8):647-658. doi: 10.1530/EC-17-0243. PMID: 29042448; PMCID: PMC5878896.
Inositol: Health Benefits & Side Effects. WebMD. https://www.webmd.com/diet/health-benefits-inositol
Unfer V, Nestler JE, Kamenov ZA, Prapas N, Facchinetti F. Effects of Inositol(s) in Women with PCOS: A Systematic Review of Randomized Controlled Trials. International Journal of Endocrinology. 2016;2016:1849162. doi: 10.1155/2016/1849162. Epub 2016 Oct 23. PMID: 27843451; PMCID: PMC5097177.
