Światło słoneczne odgrywa bardzo ważną rolę na naszej planecie. Jest źródłem naturalnej energii, ciepła oraz światła dla świata roślin i zwierząt. Nie zawsze zdajemy sobie jednak sprawę, że niedobór promieni słonecznych może niekorzystnie na psychikę człowieka. I wcale nie dotyczy to wyłącznie odosobnionych przypadków.
Gdy zapada zmrok…
…tysiące ludzi na całym świecie pogrążają się w ponurym nastroju. Nie chodzi o przejściowe pogorszenie samopoczucia, które zdarza się przecież niemal każdemu, ale o cykliczne, powtarzalne zaburzenie. Jest ono określane jako depresja sezonowa albo sezonowe zaburzenie afektywne. Pojawia się co roku, mniej więcej w okresie przejścia na czas zimowy, ustępując na przełomie marca i kwietnia.
Chociaż istnieją metody dość skutecznej fototerapii i leczenia farmakologicznego, trudno wyeliminować występowanie sezonowego zaburzenia afektywnego. Osoby dotknięte tą przypadłością już pod koniec lata odczuwają niepokój w związku ze zmieniającym się cyklem dnia i nocy. Trudno dokładnie sprecyzować, dlaczego tak się dzieje, ale znacznie częściej omawiane zaburzenie dotyczy kobiet. Na pewno za epizody depresyjne (nie należy ich mylić z depresją sensu stricto) odpowiadają zaburzenia neuroprzekaźników w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Stwierdzono dodatnią korelację między zwiększoną ilością światła i ciepła a poprawą samopoczucia. Stąd wspomniana wcześniej skuteczność fototerapii.
Typowe objawy depresji sezonowej
Jak poznać, że mamy do czynienia z depresją sezonową, nie zaś przejściowym pogorszeniem nastroju? Z pewnością istnieje tendencja do nadużywania słowa „depresja”, która jest poważnym schorzeniem wymagającym interwencji lekarza. Jeśli spowodujemy wypadek samochodowy, zgubimy portfel czy stracimy kogoś bliskiego, drażliwość, smutek i przygnębienie to reakcje jak najbardziej uzasadnione. Natomiast sezonowe zaburzenie afektywne jest niezależne od okoliczności zewnętrznych. Pojawia nawet w relatywnie sprzyjających sytuacjach życiowych, nie jest uzasadnione racjonalnie.
Oprócz wyżej wymienionych, klasyczne objawy depresji sezonowej mogą obejmować:
- poczucie nieuzasadnionego przerażenia;
- uczucie ciągłego przemęczenia;
- wzmożoną senność i pogorszenie jakości snu;
- obniżenie libido;
- przyrost masy ciała i zwiększony apetyt.
Dlaczego to niebezpieczne?
Epizody nasilonej depresji sezonowej znacząco pogarszają jakość życia. Mogą być również niebezpieczne dla chorego, i to w wielu wymiarach. Obniżona aktywność społeczna prowadzi do wycofania się z życia towarzyskiego. Wykonywanie obowiązków zawodowych staje się uciążliwe, spada efektywność w pracy. W życiu rodzinnym pojawia się chłód i chęć izolacji. W skrajnych przypadkach u chorego mogą się pojawić myśli samobójcze, zwłaszcza w sytuacjach niepowodzeń życiowych.
Leczenie depresji sezonowej
Terapii sezonowego zaburzenia afektywnego nie można prowadzić na własną rękę. Konieczna jest konsultacja z lekarzem psychiatrą, który pomoże dobrać odpowiednie środki farmakologiczne. Fototerapię można prowadzić w domu, pod warunkiem, że posiadamy specjalistyczne lampy. Dobre rezultaty przynosi też psychoterapia połączona z leczeniem farmakologicznym.
Równie ważne jest wsparcie ze strony otoczenia. Nie warto ukrywać faktu chorowania na sezonowe zaburzenie afektywne. Bliskie osoby powinny zawsze służyć pomocą choremu i reagować na wszelkie niepokojące symptomy pogorszenia nastroju.
Tekst: Michał Mikołajczak
