Większość schorzeń górnych dróg oddechowych jest spowodowana przez różne drobnoustroje – najczęściej wirusy, ale też bakterie i grzyby. Odpowiednia dieta może wspomóc funkcjonowanie nosa, zatok i gardła, wzmocnić odporność i zwiększyć aktywność układu odpornościowego. Co jeść, aby wspierać zdrowie dróg oddechowych? Jakie produkty omijać szerokim łukiem?
Składniki diety wzmacniające odporność
Wiele substancji naturalnie występujących w żywności wspiera funkcjonowanie układu immunologicznego, redukuje stany zapalne i chroni komórki przed uszkodzeniami. Te i wiele innych działań przyczyniają się do wzmocnienia odporności organizmu, a tym samym lepszej ochrony przed drobnoustrojami. Substancje o takich właściwościach to m.in.:
- witamina C – jest obecna np. w cytrusach, papryce, owocach jagodowych czy brokułach. Działa antyoksydacyjnie, czyli neutralizuje szkodliwe dla komórek wolne rodniki tlenowe, ponadto reguluje przyswajanie żelaza i aktywuje wiele enzymów. Jej profilaktyczna suplementacja skraca czas trwania infekcji,
- witamina D – występuje np. w tłustych rybach i jajkach, ale głównie jest syntetyzowana w skórze pod wpływem słońca. Wzmacnia pracę układu odpornościowego, wpływa na ekspresję genów zaangażowanych w odpowiedź immunologiczną i redukuje stany zapalne,
- cynk – zawierają go m.in. mięso, wątróbka, sery, jaja, ciemne pieczywo i kasza gryczana. Pierwiastek ten czynnie uczestniczy w reakcjach układu odpornościowego, a jego niedobór zwiększa ryzyko infekcji,
- flawonoidy – obecne są m.in. w owocach jagodowych, cytrusach, cebuli czy przyprawach (oregano, pietruszce). Mają właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe[1].
Naturalne substancje zwalczające drobnoustroje
Niektóre rośliny i zioła nazywane są naturalnymi antybiotykami. Nie ma w tym przesady – zawierają one składniki o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, które zwalczają bakterie i wirusy. Dzięki temu mogą wspomóc organizm w walce z chorobą. Żywność o takim działaniu to np.:
- czosnek,
- imbir,
- propolis,
- miód,
- aloes,
- przyprawy, np. oregano, tymianek, cynamon.
Leki ziołowe na zapalenie zatok
Prozdrowotne właściwości roślin wykorzystywane są także w przemyśle farmaceutycznym. Przykładowo ziołowy lek na zatoki może bazować na olejkach eterycznych – eukaliptusowym, mirtowym, cytrynowym i pomarańczowym.
Zawarte w nich składniki aktywne wykazują właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne, a oprócz tego mogą bezpośrednio łagodzić objawy chorób górnych dróg oddechowych, np. zapalenia zatok. Wynika to z działania sekretolitycznego olejków eterycznych. Oznacza to, że pobudzają produkcję rzadkiej wydzieliny, która upłynnia zalegający w zatokach gęsty, lepki śluz. Oprócz tego wspomagają jego transport na zewnątrz poprzez wzmacnianie ruchów rzęsek obecnych na nabłonku dróg oddechowych. W ten sposób olejki mogą przyspieszyć oczyszczenie zatok, złagodzić objawy choroby i skrócić czas jej trwania[2].
A jakich produktów unikać w diecie wspomagającej drogi oddechowe? Przede wszystkim warto omijać wysokoprzetworzoną żywność, która bogata jest w tłuszcze trans i cukry proste. Składniki te mogą nasilać stany zapalne w organizmie i osłabiać układ odpornościowy. Dobrze jest też ograniczyć alkohol, który odwadnia organizm i zwiększa jego podatność na infekcje.
Nie oznacza to jednak, że trzeba sobie całkowicie odmawiać tych produktów. Kluczem do zdrowia jest różnorodna, zbilansowana dieta, a w takim jadłospisie na wszystko znajdzie się miejsce.
[1] Jarosz, M., Rychlik, E., Stoś, K., & Charzewska, J. (2020). Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie (Vol. 83). Warsaw, Poland: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny.
[2] Nurzyńska-Wierdak, R. (2015). Terapeutyczne właściwości olejków eterycznych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 25(1): 1-19.
