Dolegliwości jelitowe, takie jak wzdęcia, biegunki, zaparcia, bóle brzucha czy uczucie pełności, to dziś codzienność dla wielu osób. Nierzadko są one objawem zespołu jelita nadwrażliwego (IBS – Irritable Bowel Syndrome), czyli przewlekłego, czynnościowego zaburzenia pracy przewodu pokarmowego. Choć IBS nie zagraża życiu, znacząco obniża jego jakość, wpływa na samopoczucie i komfort codziennego funkcjonowania.
Coraz więcej badań wskazuje na silny związek między stanem mikrobioty jelitowej a nasileniem objawów IBS. Z tego powodu coraz częściej sięga się po probiotyki o udowodnionej skuteczności, które wspierają równowagę flory jelitowej i łagodzą objawy ze strony układu pokarmowego. Jak w tym kontekście działa probiotyk i dla kogo jest przeznaczony?
Czym jest IBS i jak wpływa na codzienne życie?
Zespół jelita nadwrażliwego (IBS – ang. Irritable Bowel Syndrome) to jedno z najczęstszych przewlekłych zaburzeń przewodu pokarmowego. Objawia się bólami brzucha, wzdęciami, gazami, uczuciem niepełnego wypróżnienia oraz naprzemiennym występowaniem biegunek i zaparć. Dolegliwości te mają charakter czynnościowy – nie są wynikiem choroby organicznej, ale realnie wpływają na komfort życia. Osoby z IBS często odczuwają stres, lęk przed jedzeniem poza domem, a nieprzewidywalność objawów utrudnia im pracę, podróże i codzienne funkcjonowanie. IBS występuje u ok. 10-15% populacji, częściej u kobiet, a jego leczenie wymaga wieloaspektowego podejścia – nie tylko farmakologii, ale też modyfikacji stylu życia, diety i wsparcia mikrobioty jelitowej.
Zaburzona mikrobiota – cichy sprawca problemów jelitowych
Coraz więcej badań potwierdza, że jednym z kluczowych czynników w rozwoju IBS jest dysbioza jelitowa, czyli zaburzenie równowagi między pożytecznymi a patogennymi bakteriami w jelitach. U pacjentów z IBS obserwuje się m.in. zmniejszoną ilość Lactobacillus i Bifidobacterium, a zwiększoną obecność bakterii fermentujących i prozapalnych. Taka nierównowaga może prowadzić do nadprodukcji gazów, mikrozapalnych uszkodzeń śluzówki i zwiększonej przepuszczalności jelit, tzw. „zespołu przeciekającego jelita”. To z kolei potęguje nadwrażliwość trzewną i objawy bólowe. Dlatego jednym z kluczowych celów terapii IBS staje się przywrócenie równowagi mikrobiologicznej jelit – np. poprzez probiotyki na jelita o wysokiej skuteczności i potwierdzonym działaniu.
Jak stosować probiotyk w IBS, by był skuteczny?
Aby probiotykoterapia w IBS była skuteczna, konieczna jest regularność i odpowiednia długość kuracji. Objawy zespołu jelita nadwrażliwego mają charakter przewlekły, dlatego krótkotrwałe stosowanie probiotyków często nie przynosi trwałych efektów. Zaleca się suplementację przez minimum 4-8 tygodni, a w niektórych przypadkach – nawet dłużej. Dzienna dawka zależy od rodzaju preparatu, ale w wypadku IBS najlepiej przymować preparat podczas posiłku. W ostrej fazie objawów, np. biegunek lub silnych wzdęć, można rozważyć wyższe dawkowanie dziennie przez pierwsze kilka dni – jednak decyzję warto skonsultować z lekarzem. Probiotyk warto stosować łącznie z dietą FODMAP, technikami redukcji stresu i zwiększoną aktywnością fizyczną – tylko wtedy przynosi on największe korzyści.
Bezpieczeństwo i przechowywanie – co warto wiedzieć?
Przechowywanie probiotyków w bezpieczny sposób, aby nie traciły swoich właściwości, zależy od wybranego preparatu. Informacja na ten temat powinna znajdować się w ulotce – niekiedy zaleca się przechowywanie w lodówce, jednak w razie potrzeby produkt może być przetrzymywany do 7 dni w temperaturze pokojowej, co jest pomocne np. podczas podróży. Inne preparaty mogą być stabilne przez cały czas użytkowania i nie wymagają dodatkowego chłodzenia.
Inną kwestią są działania niepożądane, które w wypadku probiotyków rzadko się obserwuje – u niektórych osób może pojawić się przejściowe nasilenie gazów lub luźniejsze stolce w pierwszych dniach stosowania, co zwykle ustępuje samoistnie. Natomiast preparatów tego typu nie powinny stosować osoby z ciężkimi niedoborami odporności lub poważnymi schorzeniami układu pokarmowego – w takich przypadkach zaleca się konsultację z lekarzem.
Bibliografia:
- Adrych K., Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych, Varia Medica 2019 tom 3, nr 2, str. 89–95.
- Fudalewicz R., Zespół jelita drażliwego – problem wymagający wielodyscyplinarnego podejścia, Pielęgniarstwo Zdrowie Publiczne 2020, 10(4), str. 247–253.
- „Strategie postępowania dietetycznego oraz rola probiotyków w leczeniu zespołu jelita nadwrażliwego” – Współczesna Dietetyka, 2017
