Witaminy to związki organiczne, warunkujące i usprawniające przebieg procesów metabolicznych w organizmie. Odkrywcą pierwszej witaminy – B1, był Kazimierz Funk. Większość witamin musi być dostarczana organizmowi wraz z pokarmem. Do wyjątków można zaliczyć witaminę D3, która wytwarza się w skórze człowieka z udziałem promieni słonecznych. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach mogą być magazynowane w organizmie, a rozpuszczalne w wodzie zużywane są na bieżąco.
Rola witamin w organizmie
Odpowiadają one zarówno za prawidłowe widzenie, rozwój kości, wzrost odporności, przepływ krwi, jak i za psychikę. Za prawidłowe funkcjonowanie układu krwionośnego odpowiadają głównie witaminy z grupy B. Wit B12 wspomoże procesy krwiotwórcze zachodzące w szpiku kostnym. Do produkcji erytrocytów, immunoglobulin i porfiryn potrzebna jest witamina B6. Witamina B2 bierze zaś udział bezpośrednio w syntezie hemoglobiny, dzięki której odbywa się transport tlenu w krwi. Witaminy E i K regulują krzepnięcie krwi. W wytwarzaniu energii, którą organizm czerpie z procesu oddychania zachodzącego w komórkach, biorą udział witaminy B1, B2, B3 i B5. Witaminy odpowiadają również za zdrowe kości. Aktywność tkanki kostnej stymuluje wit. A, a witaminy D3 i K2 są odpowiedzialne za gospodarkę wapniową. Prawidłowe absorbowanie wapnia jest niezbędne dla uzyskania mocnych kości.
Niedobór witamin może prowadzić do poważnych chorób i zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu.
Do najgroźniejszych konsekwencji związanych z brakiem witamin zaliczyć można:
- niedokrwistość – brak wit. B11 i B12,
- zwyrodnienia kości – krzywica i osteomalacja, przy niedoborze wit. D,
- problem z krzepliwością krwi – deficyt wit. K,
- choroby oczu przy niedoborze wit. A,
- dermatozy, stany zapalne, pelagra, łojotok – niedobory wit. B2, B3, B6, B7,
- zaburzenia płodności – wit. E,
- choroba beri-beri – niedobór wit. B1.
- zaburzenia psychiczne, zaburzenia koncentracji, depresja i bezsenność, m.in. przy niedoborach wit. B6 i B12.
W jakich produktach szukać witamin?
Witamina B3 utrzymująca skórę w dobrej kondycji, usprawniająca przepływ krwi w naczyniach i biorąca udział w syntezie hormonów płciowych, znajduje się w orzechach, otrębach pszennych, wątrobie, tłustych rybach czy też w drobiu. Witamina B2 (ryboflawina) występuje w grzybach, warzywach strączkowych, jajach, wątrobie, mięsie, mleku i tłustych rybach. Witaminę A zapobiegającą tzw. kurzej ślepocie i mającej wpływ na pracę tarczycy oraz odporność znaleźć można w produktach pochodzenia zwierzęcego (w formie retinolu) oraz w produktach roślinnych. Jej źródłami są żółtka, wątroba, pełnotłuste mleko i jego przetwory, tłuste ryby i czerwone warzywa i owoce. Witamina B6 znajduje się w ziarnach zbóż, orzechach, bananach, rybach i mleku. Kwas foliowy, czyli witamina B9, odpowiedzialna za zdrowie płodu występuje w dużych ilościach w jajach, brokułach, kiełkach, szpinaku oraz drożdżach. Źródłem witaminy C – silnego antyutleniacza są: truskawki, owoc dzikiej róży, czarne porzeczki, papryka, szpinak, kiszonki i cytrusy. Witaminę E odpowiedzialną za jędrność skóry i za prawidłowe funkcje układu rozrodczego znaleźć można w migdałach, olejach roślinnych zimnotłoczonych, orzechach, kapuście i maśle. Głównymi źródłami witaminy D są ryby, tran oraz mleko i jego przetwory. Witaminę K zawierają zielone warzywa liściaste, kalafior i pomidory. Witamina B5 mająca wpływ na porost włosów, pracę hormonów i uczestnicząca w wytwarzaniu przeciwciał, znajduje się głównie w wątrobie, czerwonym mięsie, jajach, rybach i orzechach. Zapasy witaminy B12 gromadzone są w wątrobie, a na jej niedobór narażeni są ludzie na dietach roślinnych i osoby z zaburzeniami wchłaniania w jelitach. Jej źródłami są wątroba, mleko, żółtka jaj, ryby i mięso.
Słowo „vita” z języka łacińskiego oznacza życie, co doskonale ukazuje rolę witamin w naszym organizmie. Co prawda są nam na ogół potrzebne w niewielkich ilościach, ale to one zapewniają prawidłowe funkcjonowanie całego naszego organizmu. Pełnią ważną funkcję regulacyjną, dlatego warto wiedzieć, w jakich produktach możemy ich szukać.
