Obrzęk limfatyczny ramienia to problem, o którym wiele kobiet dowiaduje się dopiero po przebytym leczeniu onkologicznym. Charakteryzuje się uczuciem ciężkości i ograniczoną ruchomością, znacząco wpływając na codzienne funkcjonowanie i komfort życia. Skąd się bierze obrzęk limfatyczny ramion i jak go rozpoznać? W jaki sposób się go leczy i czy można mu zapobiegać?
Czym jest obrzęk limfatyczny i u kogo najczęściej występuje?
Obrzęk limfatyczny to stan, w którym dochodzi do gromadzenia się płynu limfatycznego w tkankach. Następstwem jest stopniowe powiększane objętości kończyny – ręki lub nogi. Do jego powstania dochodzi najczęściej wtedy, gdy układ limfatyczny zostaje uszkodzony lub nie funkcjonuje prawidłowo. Limfa, która normalnie odprowadzana jest przez naczynia chłonne, zaczyna zalegać w tkankach: w takim przypadku lekarz zazwyczaj zaleca rękaw kompresyjny.
Najczęstszą przyczyną pojawienia się obrzęku limfatycznego ramienia jest terapia nowotworów piersi. Usunięcie węzłów chłonnych pachowych podczas mastektomii lub operacji oszczędzającej pierś znacząco zwiększają ryzyko rozwoju tego powikłania. Statystyki pokazują, że nawet u 40% kobiet po leczeniu raka piersi może rozwinąć się obrzęk limfatyczny*.
Inne czynniki ryzyka to zabiegi chirurgiczne w obrębie kończyny górnej, infekcje, urazy czy niedostateczna aktywność fizyczna. Kobiety z nadwagą są bardziej narażone na rozwój obrzęku, podobnie jak te, które przeszły bardziej inwazyjne procedury medyczne. Warto pamiętać, że obrzęk może pojawić się zarówno kilka tygodni po zabiegu, jak i wiele lat później.
Co powinno cię zaniepokoić?
Pierwsze sygnały ostrzegawcze bywają subtelne. Zalicza się do nich uczucie napięcia w ramieniu, wrażenie, że biżuteria lub ubrania stają się ciasne, niewielka asymetria między kończynami. W miarę postępu obrzęku ramię zaczyna wyraźnie puchnąć, skóra staje się napięta i błyszcząca. Pojawia się uczucie ciężkości i zmęczenia kończyny, które nasila się w ciągu dnia. Zmniejsza się ruchomość stawów, zwłaszcza łokciowego i nadgarstkowego. Niekiedy mogą zacząć pojawiać się zmiany skórne.
Ból zwykle nie jest dominującym objawem, choć niektóre pacjentki zgłaszają dyskomfort i uczucie rozpierania. Niepokojącym sygnałem jest również zaczerwienienie skóry i jej ocieplenie, które mogą wskazywać na infekcję.
Nie czekaj – reaguj!
Obrzęk limfatyczny to stan przewlekły, który bez odpowiedniego leczenia ma tendencję do progresji. Im dłużej płyn limfatyczny zalega w tkankach, tym większe zmiany zachodzą w ich strukturze. Długotrwały obrzęk prowadzi do zwłóknienia tkanki podskórnej, staje się ona twarda, mniej elastyczna i trudniejsza do leczenia.
Niepodjęte leczenie zwiększa również ryzyko infekcji. Zastój limfy tworzy idealne warunki dla rozwoju bakterii, a to może skutkować zapaleniem naczyń limfatycznych i tkanki łącznej. Każda taka infekcja dodatkowo uszkadza system limfatyczny, zamykając błędne koło i pogarszając obrzęk.
Profesjonalne metody wsparcia drenażu limfatycznego
Leczenie obrzęku limfatycznego zazwyczaj rozpoczyna się od manualnego drenażu, czyli masażu wykonywanego przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę. Delikatne, rytmiczne ruchy stymulują przepływ limfy i pomagają odprowadzić nadmiar płynu z obrzmiałych tkanek.
Oprócz sesji fizjoterapeutycznych konieczne jest stosowanie kompresji. Rękaw uciskowy stanowi podstawowy element leczenia i zapobiegania narastaniu obrzęku w kończynie górnej. Wspomaga on powrót limfy do obiegu i zapobiega jej ponownemu gromadzeniu się w tkankach.
Specjaliści zalecają noszenie rękawa kompresyjnego podczas wszystkich aktywności dnia codziennego, szczególnie tych wymagających większego wysiłku. Produkt ten należy zakładać rano, zanim pojawi się obrzęk, i nosić przez cały dzień.
Jak wybrać odpowiedni rękaw uciskowy?
Skuteczność terapii kompresyjnej zależy od prawidłowego doboru produktu. Rękaw musi być precyzyjnie dopasowany do wymiarów kończyny. W tym celu mierzy się obwód nadgarstka, przedramienia w najszerszym miejscu oraz ramienia.
Klasy kompresji dobiera się w zależności od stopnia zaawansowania obrzęku. Klasa I (18-21 mmHg) stosowana jest w łagodnych przypadkach i profilaktycznie. Klasa II (23-32 mmHg) to najczęściej wybierana opcja w umiarkowanym obrzęku. Wyższe klasy kompresji rezerwuje się dla zaawansowanych przypadków i stosuje wyłącznie pod nadzorem specjalisty.
Rękawy dostępne są w różnych długościach, np. od nadgarstka do łokcia lub od nadgarstka do ramienia. Niektóre modele wyposażone są w rękawiczkę lub pas na ramię, zapewniające dodatkowe utrzymanie.
Codzienność i ćwiczenia wspomagające
Oprócz profesjonalnej terapii ważna jest codzienna pielęgnacja i odpowiednia aktywność fizyczna. Skóra na ramieniu dotkniętym obrzękiem wymaga szczególnej dbałości, ponieważ każde, nawet najmniejsze zadrapanie może stanowić zalążek infekcji.
Z tego powodu zaleca się unikanie pobierania krwi, wykonywania zastrzyków czy nawet mierzenia ciśnienia na ramieniu z obrzękiem. W czasie domowych prac konieczne jest stosowanie dodatkowej ochrony. Niewskazane są bardzo zimne, ale również gorące kąpiele, opalanie chorego ramienia czy wizyty w saunie.
Nie należy jednak unikać aktywności fizycznej: odpowiednio dobrane ćwiczenia pomagają pompować limfę i zapobiegają jej zastojowi. Pływanie jest idealnym sportem dla osób z obrzękiem, ponieważ ciśnienie wody działa jak naturalna kompresja. Spacery, joga, pilates czy lekkie ćwiczenia z taśmą oporową również przynoszą korzyści. Ważne jest jednak, aby aktywność zwiększać stopniowo i zawsze nosić podczas niej rękaw kompresyjny.
*https://podyplomie.pl/onkologia/35078,obrzek-limfatyczny-u-chorych-na-raka-piersi
